Kan bio de wereld voeden?
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat biologische landbouw wereldwijd genoeg voedsel kan produceren. Dat lost echter het vraagstuk over de wereldhonger niet op. We moeten ook zorgen dat voedsel geproduceerd wordt waar het nodig is, dat landbouwgrond wordt gebruikt voor voedselproductie en dat we met zijn allen minder vlees eten. Pas dan kunnen we wereldwijd een duurzame voedselproductie garanderen.
De wereldbevolking blijft groeien. In 2050 zouden we volgens de meeste voorspellingen met 9 miljard zijn. Dat zijn heel wat monden om te voeden. Critici zeggen dat de opbrengsten van de biologische landbouw te laag liggen om voldoende voedsel te verzekeren.
Het klopt dat biologische landbouw in vergelijking tot de intensieve geïndustrialiseerde landbouw minder productief is. Toch bewijzen studies hun ongelijk.
Biologische gewassen krijgen de tijd om op hun eigen tempo te groeien en dieren krijgen meer ruimte, terwijl de gangbare landbouw met kunstmest de groei van planten kunstmatig opdrijft, dieren op een beperktere oppervlakte houdt en de productie van veevoer aan andere continenten uitbesteedt.
Studies bewijzen potentieel van bio
In 2014 lag volgens een studie van het Berkely Food Institute de opbrengst van biolandbouw 19,2 procent lager. Bij een doorgedreven teeltrotatie en het mengen van gewassen, stelden de onderzoekers, zou die achterstand verkleind kunnen worden tot 8 procent. Sterker nog: bij bepaalde gewassen zoals bonen, erwten en linzen is de opbrengst nu al even hoog.
Een metastudie van Washington State University uit 2016 is zelfs nog optimistischer. Volgens dat onderzoek kan biologische landbouw in heel droge omstandigheden - en met de klimaatverandering zal dat steeds vaker voorkomen - grotere oogsten opbrengen dan de gangbare landbouw. Dat komt omdat biologische bodems beter in staat zijn om water vast te houden.
Industriële landbouw botst op eigen grenzen
Bovendien is het nog maar de vraag of de gangbare landbouw zijn productieniveau op lange termijn kan aanhouden. Volgens een onderzoek uit 2014 zit de industriële landbouw hier in slechte papieren. Onder meer de klimaatsverandering, bodemerosie en het gebruik van kunstmeststoffen en chemische bestrijdingsmiddelen zorgen ervoor dat het huidige landbouwmodel op termijn niet kan blijven functioneren.
Een duurzame landbouw is volgens de mensen van het Berkely Food Institute essentieel om de landbouwproductie op peil te houden. Zij vragen dan ook meer te investeren in onderzoek naar biologische landbouw.
Mensen voeden vergt meer dan voldoende voedsel
Maar wat als de hoeveelheid voedsel die geproduceerd wordt maar een deel van het oplossing is?
De wereld produceert op dit moment meer dan genoeg voedsel voor iedereen. Toch lijden 800.000 mensen honger en zijn nog eens 1.300.000 andere mensen slecht gevoed. Uit cijfers van het FAO (de voedsel- en landbouworganisatie van de VN) blijkt dat 1/3 van het voedsel dat jaarlijks wordt geproduceerd, wordt weggegooid.
Er is genoeg voedsel, maar het is ongelijk verdeeld.
Anders gezegd: er is genoeg voedsel, maar het is ongelijk verdeeld. Om de wereld te voeden, moet dus iedereen toegang krijgen tot voedsel. In het Zuiden is er te weinig voedsel, in de geïndustrialiseerde landen is overconsumptie een groot probleem.
Sterker nog: er zijn meer obese mensen in de wereld dan mensen die honger lijden, zegt het FAO. Het wereldwijde voedselsysteem is uit balans. Daar zijn oplossingen voor nodig.
Extensivering hier, intensivering in Zuiden
Volgens professor Pablo Tittonell is het cruciaal dat voedsel geproduceerd wordt daar waar het nodig is. Hij pleit voor extensivering van de landbouw in Europa en de VS (= afbouwen van intensieve landbouw), maar voor intensivering van de landbouw in opkomende economieën in Afrika en Azië.
De groei van de voedselproductie moet volgens hem vooral komen van de kleinschalige boeren in ontwikkelingslanden, die nu al het leeuwendeel van het voedsel in de wereld produceren.
Ze moeten dan wel kiezen voor 'ecologische intensivering': ze moeten geen monoculturen gaan verbouwen, maar via gewasrotatie en andere ecologische principes de landbouw en veeteelt ontwikkelen.
Gezonde bodems voor toekomstige voedselproductie
Cruciaal voor de landbouwontwikkeling in Afrika is dat de bodemdegradatie op het continent wordt omgebogen, stelt Tittonell. Arme bodems houden geen water en meststoffen vast en geven lage opbrengsten, zodat investeringen in beter zaad en kunstmest geen zin hebben.
Herstel van de bodems met humus, in combinatie met gewasrotatie en biologische stikstofbinding, kan leiden tot een forse productieverhoging.
Wel hebben de kleinschalige boeren ondersteuning nodig van de overheid om uit hun 'armoedeval' te ontsnappen.
Extensivering is minder vee
Een extensievere landbouw in het Noorden betekent ook minder vee: wereldwijd wordt een groot deel van de vruchtbare landbouwgrond gebruikt om veevoer te telen voor de veehouderij van het rijke Noorden. Of erger nog, voor biobrandstoffen bestemd voor het Noorden.
Vooral de vleesconsumptie legt een zware druk op het leefmilieu. De biosector vindt dat dieren thuishoren in een duurzaam landbouwmodel, maar pleit ook voor minder vleesconsumptie. Je hoeft echt niet elke dag vlees te eten. Die een of twee keer per week dat je wel vlees eet, kies je dan voor biovlees van goede kwaliteit.