Is bio gezond(er)?

Jef blaakt van gezondheid: hij is een sportieve veertiger die bio eet. Alleen: is Jef gezond omdat hij bio eet, omdat hij kiest voor verse en volkoren producten of omdat hij sportief is? Misschien heeft hij sterke genen of vindt hij genoeg tijd om te ontspannen?

Gezondheid hangt af van heel wat factoren. Niet alleen voeding is van tel, ook stress, je omgeving, beweging en zelfs genetisch materiaal speelt een rol.

Het is dus moeilijk te bewijzen welke impact bio in dat verhaal heeft. Toch kunnen we er wel iets over vertellen.

© KVL/Creative Nature bij Bioshop Turnhout

Gezonde levensstijl

Gezond eten betekent in de eerste plaats dat je een gezond voedingspatroon volgt: evenwichtig, gevarieerd en met mate. Ook met biovoeding kan je te veel vet of suiker eten of niet gevarieerd genoeg eten. Bioproducten geven geen garantie op een evenwichtig voedingspatroon.

Consumentenonderzoek leert ons wel dat de doorsnee bioconsument gezonder eet en leeft. Een typische bioconsument kiest voor voldoende groenten en fruit, volkorengraanproducten, een groter deel plantaardige eiwitten en een beperkte hoeveelheid vlees.

Wat gezond eten betreft, is de biosector een goede bondgenoot.

Doorgaans zal een typische biosconsument niet roken, weinig alcohol drinken, regelmatig bewegen en aandacht schenken aan voldoende rust.

Wat gezond eten betreft, is de biosector een goede bondgenoot. Mensen die gezond willen eten, vinden in een biowinkel doorgaans een zeer gevarieerd aanbod aan groenten, volkorengranen, graanproducten, gezonde vetten, vleesvervangers en (producten met) noten, pitten en peulvruchten.

© Tim Vandewiele bij 't Goerenhof

Voorzorgsprincipe

De biosector hecht bijzonder veel belang aan het voorzorgsprincipe. De biosector zal sneller dan de gangbare sector een bepaalde stof of techniek weren, wanneer er twijfels bestaan over de veiligheid van die stof of techniek. We geven enkele voorbeelden:

Kunstmest

De biosector heeft van bij het begin het gebruik van kunstmest afgewezen. Inmiddels is bewezen dat kunstmeststoffen op lange termijn de bodem effectief doden en de voedselproductie bemoeilijken. Wereldwijd verdwijnen zo heel wat vruchtbare bodems. Hoe hou je mensen gezond, als de bodem geen voedsel meer levert?

Bestrijdingsmiddelen

Een bioboer mag geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken. Je vindt dus minder resten van chemische gewasbescherming terug op biologische groente en fruit. We weten nog maar weinig over het effect op onze gezondheid. En nog minder kennis hebben we over het gecombineerde effect van alle mogelijke verschillende resten samen.

Greenpeace publiceerde wel een rapport waarin rechtstreekse blootstelling aan chemische bestrijdingsmiddelen gelinkt wordt met kanker, de ziekte van Parkinson, onderontwikkeling bij kinderen en leukemie. Daarom blijft de biosector deze stoffen resoluut afwijzen.

Ggo's

Genetisch gemanipuleerde organismen (ggo's) zijn niet toegelaten in bio. Het is immers nog niet bekend wat voor effecten het gebruik hiervan heeft op de biodiversiteit en op onze gezondheid. Je leest er meer over in "Waarom zijn ggo's niet toegelaten in bio?".

Antibiotica

Een biologisch veehouder houdt zijn veestapel beperkt en zet sterk in op preventieve gezondheidszorg via voeding, huisvesting, buitenloop, enzovoort. Daardoor is de ziektedruk lager en is er dus minder antibiotica nodig.

Intussen weten we dat een overmatig gebruik van antibiotica in de gangbare veeteelt ook een gezondheidsrisico inhoudt voor de mens. Er ontstaan immers superbacteriën die resistent zijn tegen de bestaande antibiotica. Ook hier koos de biosector, gedreven door het voorzorgsprincipe, voor een moeilijkere, maar op lange termijn gezondere aanpak.

Additieven

Tot slot mogen fabrikanten van biologische voedingswaren maar een beperkt aantal additieven gebruiken om het risico op een eventueel schadelijk effect te verkleinen. Ook bepaalde technieken als doorstraling of nanotechnologie worden niet aanvaard.

© Joachim Dewilde bij Hinkelspel

Hogere voedingswaarde

Sommige biologische producten hebben wel een een hogere voedingswaarde. Zo bevat biologische melk meer omega-3-vetzuren dan gangbare. In het Westen daalt de inname van de omega-3-vetzuren ten voordele van de omega-6-vetzuren en is de balans tussen beide zoek.

De extra omega-3-vetzuren ontstaan doordat biologische koeien meer buiten grazen en vers gras en klaver eten. Een gangbare koe staat vaker op stal en eet meer maïs en ingekuild gras. Vooral in de winter is het verschil tussen gangbaar en biologisch groot.

Ook bij groenten en fruit duikt met de regelmaat van de klok een studie op die zegt dat bioproducten meer vitamines of antioxidanten bevatten, wat soms in andere studies weerlegd wordt. Een studie uit 2014 concludeerde dat wie biologisch eet 20 tot zelfs 40 procent meer antioxidanten binnenkrijgt.

Hogere gehaltes van de ene of andere stof bewijzen echter nog geen effect op de gezondheid.

Gezondheidseffecten bij mens en dier

In Nederland probeerden twee interessante studies wel het effect op de gezondheid van biologische voeding te achterhalen. De ene focuste zich op dieren, de ander op mensen.

• Het eerste onderzoek onderwierp twee groepen kippen, de ene bio gevoed, de andere gangbaar, aan een ‘aanval’ op hun immuniteit. De kippen gevoed met bio bleken sterker en veerkrachtiger. Ze herstelden zich sneller en hervatten hun groei sneller.
• Het Nederlandse KOALA-onderzoek keek naar het effect van biologische voeding of andere specifieke leefwijzen op de gezondheid van opgroeiende kinderen. Daaruit bleek dat kinderen die overwegend biologische zuivelproducten gebruiken, op tweejarige leeftijd 30% minder kans op eczeem hebben.

Conclusie

Wil je gezond eten, stel dan een evenwichtig menu samen. Het bio-assortiment helpt je op weg. Ook als je residuen van chemische gewasbescherming, chemische additieven, ggo's en nieuwe technologieën wil vermijden, is bio een goede keuze. Zo speel je op veilig en dat kan nooit kwaad!