Naar een slim Europees voedingsbeleid

Internationale wetenschappers, verenigd in IPES-Food, zien een dringende nood aan een gemeenschappelijk, Europees voedselbeleid om de klimaatverandering aan te pakken, het verlies van biodiversiteit te stoppen, zwaarlijvigheid in te dammen en landbouw levensvatbaar te maken voor de volgende generaties. Gisteren stelde het internationaal expertpanel in hun rapport "Towards a Common Food Policy for the EU" hun visie voor. Zij komen tot dezelfde conclusies als het tweejaarlijkse, Vlaamse LARA-rapport. 

Na drie jaar debat met honderden burgers, meer dan 400 boeren, actoren uit het maatschappelijk middenveld en ondernemers in de EU trekt voormalig VN-rapporteur voor Voedsel Olivier De Schutter aan de alarmbel: "Het Europese landbouwbeleid (CAP) is aan hervorming toe. Het CAP geeft boeren ­inkomenssteun, maar de resultaten op sociaal, economisch én ecologisch vlak vallen tegen. Daarom bepleiten de internationale wetenschappers een overgang naar agro-ecologie: landbouw met meer variatie aan gewassen die de bodem gezond houden en de kleinere boer een inkomen geeft. Dat kan een paar jaar leiden tot lagere opbrengsten. In die overgangsperiode moeten we boeren ondersteunen. Geef de mensen geen landbouwbeleid, maar een voedingsbeleid!"

De Schutter voegt nog toe: "De kloof tussen wat de burgers van ons voedselsysteem verwachten en wat de huidige politici realiseren, is nog nooit eerder zo groot geweest. De meest ambitieuze hervormingen - de hervormingen die we het meest dringend nodig hebben - zullen alleen levensvatbaar worden als Europa het beleid weghaalt bij de kleine, machtige lobby die er nu het meest van profiteert. Het is van belang dat alle sectoren die van invloed zijn op de productie, verwerking, distributie, en consumptie van onze voeding deelnemen aan het debat en zich heroriënteren tot échte duurzaamheid, zegt De Schutter. 

De Schutter: "De kloof tussen wat de burgers van ons voedselsysteem verwachten en wat de huidige politici realiseren, is nog nooit eerder zo groot geweest."

Absurde tegenstellingen

"We eten drie keer per dag, maar toch heeft de EU heeft geen overkoepelende strategie om de voedselsystemen te implementeren die we in Europa willen," verklaart De Schutter.

"Bijgevolg voeren we ambitieuze programma's uit om obesitas te bestrijden, naast een beleid dat ervoor zorgt dat 'junk food' overvloedig en aan spotprijzen aanwezig is, voor arme huishoudens is het moeilijk om hieraan te ontsnappen. We bieden jonge boeren aanmoedigingspremies aan, maar hanteren ook landbouwsubsidies per hectare die de grondprijzen opdrijven en de toegang tot gronden compromitteert. En we hebben strikte milieunormen, terwijl we tegelijkertijd bij gebrek aan voldoende financiering de adviesdiensten ontmantelen die de boeren zouden moeten begeleiden om die normen na te leven.”

“De kosten van al deze tegenstrijdigheden zijn buitensporig. Daarom bevat het rapport 80 concrete hervormingsvoorstellen, die zijn onderverdeeld in de korte, middellange en lange termijn. De hervormingen zijn ambitieus, maar ook realistisch omdat de voorstellen zo zijn ontworpen dat ze elkaar zullen versterken. Het hervormingsplan bevat voorstellen die al zijn goedgekeurd door het Europees Parlement en brede coalities van het maatschappelijk middenveld.

De Schutter: "We voeren ambitieuze programma's uit om obesitas te bestrijden, naast een beleid dat ervoor zorgt dat 'junk food' overvloedig en aan spotprijzen aanwezig is. De kosten van al die tegenstellingen zijn buitensporig."

Concrete maatregelen

De Schutter: "Van de boeren kan niet zomaar worden verwacht dat ze overschakelen naar een nieuw productiemodel. We moeten tegelijkertijd stappen nemen om de toegang tot land te garanderen, de toegang tot markten te vergemakkelijken, om veranderingen in consumptiepatronen aan te wakkeren…"

Onder de voorstellen vind je bijvoorbeeld:

• De lidstaten verplichten om een Actieplan voor Gezonde Voeding te ontwikkelen
• Uitgebreide EU-beperkingen voor de marketing op junk food in voeren
• Geen btw op groenten en fruit
• Introductie van een ‘Europese agro-ecologiepremie’: inkomenssteun afhankelijk van het aantal ­gewassen, pesticidenbeheer … 
• Externe kosten van minder duurzame voedingsmiddelen verrekenen (bijvoorbeeld tropische palmolie in chocopasta).
• Voedselimporteurs verantwoordelijk maken voor het garanderen dat hun toeleveringsketens vrij zijn van ontbossing, landroof en schendingen van rechten ('due diligence')…
• Een EU-Raad voor voedselbeleid die erop toeziet dat het Europees beleid de opkomst van lokale voedselinitiatieven ondersteunt
• ...

 Dit artikel is een vertaling van het persbericht door IPES-Food. Naar aanleiding van dit rapport verscheen ook een interview met Olivier De Schutter in de krant De Standaard (enkel toegankelijk voor abonnees).