Een nieuwe reden om biologisch te eten: divers microbioom
Volgens Oostenrijks onderzoek bevat een biologische appel meer microscopische biodiversiteit, en nieuw onderzoek bevestigt nu ook dat microbiële biodiversiteit in ons voedsel onmisbaar is voor een goede gezondheid. Volgens Eosta-directeur Volkert Engelsman zou dat wel eens een mega-uniek ‘selling point’ van bio kunnen zijn: "We hebben de macro-biodiversiteit van de planeet afgebroken, dus de micro-biodiversiteit komt ons nu lastigvallen, met Corona als voorlopig dieptepunt. In allerlei domeinen wordt duidelijk dat biodiversiteit gelijk staat aan vitaliteit."
Wist u dat u bij het eten van een complete appel zo’n 100 miljoen bacteriën binnenkrijgt? Het maakt daarbij niet uit of de appel biologisch of gangbaar is, de hoeveelheid bacteriën is hetzelfde. Maar er is een wezenlijk verschil: de diversiteit van de bacteriën op een biologische appel is veel groter, met name in het vruchtvlees. In het Oostenrijkse appel-onderzoek bedroeg de biodiversiteit van de biologische appel, gemeten met de Shannon Index, ongeveer 6, bij de gangbare appel ongeveer 4. De Shannon Index is een maat voor zowel het aantal soorten als de mate van evenwichtige verdeling tussen de soorten. Hoe beter de biodiversiteit, hoe hoger het cijfer. Opvallend genoeg zaten de meeste bacteriën niet op de schil. De grootste hoeveelheid bacteriën en de grootste verschillen in biodiversiteit werden aangetroffen in het vruchtvlees en het klokhuis.
"Het is al lang bekend dat intensieve landbouw de diversiteit van het microbioom in de grond verarmt. Maar nu is er ook bewijs dat intensieve landbouw het microbioom in ons voedsel verarmt. En dat is mogelijk niet zo gunstig voor de gezondheid," stelt Eosta-directeur Volkert Engelsman. De Stichting Bac2nature en de Universiteit Maastricht voeren een onderzoek naar het verband tussen teeltwijze, microbiële biodiversiteit en de spijsvertering waarvan de eerste resultaten vanaf oktober 2021 verwacht worden. Eosta is een van de partijen die dit onderzoek ondersteunt.
"Het is al lang bekend dat intensieve landbouw de diversiteit van het microbioom in de grond verarmt. Maar nu is er ook bewijs dat intensieve landbouw het microbioom in ons voedsel verarmt"
Het verband tussen bodem en voedselkwaliteit
Dankzij nieuwe genomic- onderzoekstechnieken (grootschalig onderzoek naar erfelijkheid en de genen van mensen, dieren, planten en micro-organismen) wordt het steeds gemakkelijker om het verband tussen bodembiodiversiteit, plantgezondheid, voedselkwaliteit en menselijke gezondheid te ontrafelen.
Verreweg de meeste bacteriën, schimmels en andere micro-organismen in het menselijk lichaam bevinden zich in ons spijsverteringsstelsel. In de darmen zitten ongeveer honderd keer zoveel bacteriën als op de huid. Er lijkt ook een duidelijk verband te zijn tussen de diversiteit van het microbioom in de darmen en de gezondheid. Onderzoek laat onder andere zien dat gezonde 90-plussers meer biodiversiteit in hun darmen hebben dan de gemiddelde volwassene.
De biodiversiteitshypothese stelt dat contact met de natuurlijke omgeving het menselijk microbioom verrijkt, wat zorgt voor een beter immuunsysteem en bescherming tegen allergieën en ontstekingsziekten. Het mijden van contact met de natuurlijke biodiversiteit (bijvoorbeeld door veel bewerkte en eenzijdige voeding te eten) kan dus een negatieve invloed hebben op het immuunsysteem. Wetenschappers zijn het erover eens dat blootstelling aan een hoge diversiteit van micro-organismen vroeg in het leven belangrijk is om een overactief immuunsysteem te voorkomen.
"Contact met onze natuurlijke omgeving verrijkt het menselijk microbioom, wat zorgt voor een beter immuunsysteem en bescherming tegen allergieën en ontstekingsziekten."
Biologische voeding en gezondheid
Dit alles vormt een nieuw argument voor de potentiële gezondheidsbevorderende invloed van biologische voeding. Hoewel er geen wetenschappelijke consensus is over de gezondheid van biologische voeding, zijn er wel aanwijzingen. Ten eerste bevatte biologische voedingsmiddelen minder bestrijdingsmiddelen, en het is bekend dat pesticiden zorgen voor o.a. verstoring van de hormoonhuishouding. In de urine van mensen die een biologisch dieet volgen, worden aanzienlijk minder bestrijdingsmiddelen aangetroffen. Ten tweede bevatten biologische voedingsmiddelen vaak meer nutriënten zoals antioxidanten. Nu geeft het Oostenrijkse onderzoek een nieuw argument: op biologische voeding is de diversiteit van het microbioom groter!
Hoewel het voor de hand lijkt te liggen, is het voor de wetenschap nog niet evident dat het microbioom op voedsel ook het microbioom in het lichaam beïnvloedt. Bacteriën die we eten, gaan immers eerst door een maagzuurbad en andere spijsverteringsprocessen. Maar een recent onderzoek in Nature leverde inmiddels het eerste directe bewijs dat ons voedsel het microbioom van onze darmen beïnvloedt; gefermenteerd voedsel blijkt melkzuurbacteriën te leveren aan onze darmen en ons bloed. Daarnaast geeft ook DNA-onderzoek duidelijk richting: het genoom suggereert dat onze darmbacteriën allemaal van voedselbacteriën stammen.
"In allerlei domeinen wordt duidelijk dat biodiversiteit gelijk staat aan vitaliteit. En dat zou wel eens een mega-uniek ‘selling point’ van bio kunnen zijn. "
Het bredere verband: biodiversiteit en het voortbestaan mensheid
Natuurlijk is biodiversiteit niet alleen in ons lichaam van belang. Verlies van biodiversiteit op aarde zorgt voor kwetsbaarheid op alle gebieden: ecosysteemdiensten zoals vruchtbare bodems, waterbeschikbaarheid, en zelfs het klimaat worden erdoor beïnvloed. Hetzelfde geldt voor het ontstaan van zoönosen en nieuwe virussen zoals Covid-19. Een samenwerkingsverband van universiteiten waaronder Stanford, Berkeley, en New York stelde in 2016 dat de invloed van microbioom van groot belang is bij alle menselijke uitdagingen op het gebied van voedsel, energie, schoon water en gezondheid en ecosystemen.
Volkert Engelsman, directeur van Eosta: "We hebben de macro-biodiversiteit van de planeet afgebroken, dus de micro-biodiversiteit komt ons nu lastigvallen, met Corona als voorlopig dieptepunt. In allerlei domeinen wordt duidelijk dat biodiversiteit gelijk staat aan vitaliteit. En dat zou wel eens een mega-uniek ‘selling point’ van bio kunnen zijn. De mens zelf is opgebouwd uit biodiversiteit. Onze lichaamscellen blijken vol te zitten met materiaal van micro-organismen, van onze mitochondriën tot restanten van viraal DNA. Bacteriën zijn in het verleden altijd als vijand beschouwd, als ziekteverwekkers. De laatste jaren is het in noodtempo duidelijk geworden dat bacteriën in de eerste plaats partners, onmisbare helpers zijn om de gezondheid van mens en planeet in evenwicht te houden. Daarom moeten we weg van de chemie, terug naar biologie."
Bron: Eosta
