Duurzaam eten anno 2016: stadstuinieren en stadsverbonden landbouw

22.02.2016
Agroecologie stadsverbonden landbouw © Lisa Develtere
In categorie

Samen tuinieren in de stad is leuk en zinvol, schrijft Geert Iserbyt van Landwijzer vzw. Maar we noemen dat onterecht stadslandbouw of in het Engels urban farming. Correcter vindt hij de term stadstuinieren. Het woord landbouw reserveren we beter voor echte boerderijen. Willen we de stad voeden op een klimaatvriendelijke manier? Dan hebben we boeren dichtbij de stad nodig. Iserbyt verkiest daarvoor de term ‘stadsverbonden landbouw’.


Veel mensen omarmen initiatieven in de zogeheten ‘stadslandbouw’. Ze ervaren geen voeling meer met het eten op hun bord, terwijl de mens van nature die verbinding nodig heeft. Steeds meer stadsbewoners vliegen enthousiast in het tuinieren, op eigen balkon of in één van de vele collectieve initiatieven. Veel stadsbewoners zijn bovendien bezig met het klimaat en duurzaamheid. Aan de andere zijde zijn er boeren die ook opnieuw verbondenheid zoeken. Maar mensen komen zo makkelijk de stad niet uit om hun ‘eten te herontdekken’ en de hardwerkende boer heeft weinig tijd.

Stadslandbouw floreert dus en je hoort de naam overal vallen. Kinderen en gezinnen doen mee, want het legt opnieuw contact met hun eten. Mensen met een laag budget voelen zich ook aangetrokken. Oudere mensen vinden voldoening in samentuinen met jongere mensen. De stad blijkt vol mogelijke locaties: stedelijke moestuinen, terras- en balkontuinen, daktuinen, dakserres, plantenbakken in alle vormen en maten, verharde pleintjes die omgetoverd worden tot moestuinen, collectieve volkstuinen die worden aangelegd op gesaneerde industriële sites. Kritisch is Geert Iserbyt voor hydrocultuur-installaties op daken: ‘Misschien kan je zuiver op het vlak van energieverbruik een bepaalde ‘winst’ aantonen (…), dit kan je in z’n geheel bezwaarlijk duurzaam of gezond noemen. De educatieve waarde ervan is bovendien nihil.’

'Stadstuinieren is educatief en sociaal bijzonder waardevol'


De initiatieven voor stadstuinieren vindt hij in hun educatieve en sociale functie bijzonder waardevol. Ze geven opnieuw een beetje voeling met natuurlijke processen, het ritme van de seizoenen, het plezier van eigen voedsel te zien groeien. Alle stadsscholen zouden de ruimte moeten krijgen om kinderen en jongeren zelf gewassen te laten telen. Desnoods in bakken en potten.

Iserbyt verkiest deze initiatieven echter geen ‘landbouw’ te noemen, om zo niet het beeld te scheppen dat men aan alternatieve voedselproductie doet. Liever spreekt hij over stadstuinieren of voedselproductie in de stad. Met deze oogsten kunnen we niet de schaal bereiken die nodig is om de stad echt te voeden, argumenteert hij. Landbouw in de ware zin van het woord is niet mogelijk binnen de stadsgrenzen. Hij ziet het verlangen om én stadsmens én boer te zijn, maar noemt deze onverenigbaar.

Iserbyt wil het woord landbouw reserveren voor voedselproductie van een zekere schaal, gedragen door een boer die daar zijn of haar inkomen mee verdient, zich grondig geschoold heeft en inzicht heeft in alle aspecten die erbij horen. ‘Veel activiteiten die we nu ‘stadslandbouw’ noemen, draaien op vrijwilligers of subsidies.’

Rs12194 Wieltjeshoeve 12 Lpr © Kjell Gryspeert op bioboerderij Wieltjeshoeve

Stadsverbonden landbouw


Wat volgens Iserbyt juist wél de naam stadslandbouw of beter stadsverbonden landbouw zou moeten dragen, is het grote potentieel aan zogenaamde ‘Community Connected Farms’ en CSA-initiatieven (Community Shared Agriculture) in de stedelijke rand of de nabije omgeving van de stad. Meer nog, dat moet ontwikkeld worden: een landbouwgordel die in de directe omgeving van de stad vers en snel te transporteren voedsel produceert voor de naburige stad, een directe band aangaat met de mensen uit die stad én daar bovendien een eerlijke prijs voor krijgt.

'Geef stadsverbonden boeren die duurzaam werken een langdurig gebruiksrecht over bestaande publieke gronden'


Stadsbesturen die een klimaatvriendelijk beleid willen voeren en nadenken over hun voedselvoorziening zouden zich hierin moeten engageren. Landbouwgronden dichtbij de stad moeten nu vaak wijken voor bebouwing of krijgen hoogstens wat begrazing via weiden. Nochtans is er bij stedelingen een grote vraag naar eten van lokale afkomst.
Boeren die dichtbij de stad willen telen vinden moeilijk grond of kunnen deze onmogelijk betalen. Jammer dus dat stedelijke en gemeentelijke OCMW-gronden worden verkocht. Liever wordt op deze gronden een systeem ingevoerd voor langdurig gebruiksrecht voor boeren die duurzaam telen.


Bron: Geert Iserbyt, Landwijzer

Landwijzer is het Vlaamse opleidingscentrum voor biologische boeren en stond tevens aan de wieg van De Landgenoten, een initiatief dat Vlaamse landbouwgrond voor bioboeren toegankelijk wil maken.

Lorem ipsum

5 redenen om bio te kiezen

Lekker puur

Groenten uit volle grond, dieren die vrij naar buiten kunnen, brood dat de tijd krijgt om te rijzen. Biologische producten zijn puur en vol van smaak. Ze bekoren door hun kwaliteit en authenticiteit. Dat proef je!

Gezond genieten

Biologische producten zijn de vrucht van een zorgvuldig proces dat start bij een vruchtbare bodem of een gezond dier. Bij de verwerking van biovoeding zijn enkel een beperkt aantal additieven en toepassingen toegelaten. Zo leidt bio tot producten met een zuivere samenstelling en hoge voedingswaarde.

Goed voor het milieu

Met vruchtwisseling, natuurlijke bemesting en biologische bestrijding zorgt de bioboer voor een veerkrachtig ecosysteem dat ons allemaal ten goede komt: proper grondwater, bescherming tegen overstroming, tegengaan van klimaatverandering, natuurlijke beheersing van plagen… Bio gebruikt geen kunstmest, geen gewasbescherming van chemisch-synthetische oorsprong en geen ggo’s.

Vriendelijk voor dieren

Biologische dieren eten voedzaam biologisch voer en krijgen de tijd om te groeien in een ruime zonverlichte stal waar ze vrij naar buiten kunnen. Een biologische veeteler kiest zijn rassen zorgvuldig om het gebruik van geneesmiddelen maximaal te beperken. De dieren - en consumenten - varen er wel bij.

100% toekomst

Een agro-ecologische aanpak biedt ons de beste garantie om de wereld te voeden, zonder de draagkracht van de aarde te overschrijden. Wie bio kiest, streeft naar een toekomst met tevreden boeren, rijke oogsten en gezonde mensen. Vandaag en morgen, voor iedereen.