Belgische bio-eieren in de winkel zijn veilig om te eten

Wat is fipronil?

Fipronil is een antiluizenmiddel dat voornamelijk honden en katten helpt tegen luizen en teken. Het is ook een insecticide tegen bloedluisziekte bij leghennen, maar het gebruik daarvan is verboden. Het is in België sowieso niet toegelaten voor dieren die bestemd zijn voor de voedselketen: niet in bio en ook niet in de gangbare pluimveehouderij. Een kip legt immers eieren die wij opeten.

Hoe kwam fipronil in eieren terecht?

Het voedingsschandaal ontstond in Nederland, waar in enkele bedrijven te hoge concentraties fipronil werden vastgesteld. De betrokken pluimveebedrijven hadden een antiluizenbehandeling gekregen van het Nederlandse bedrijf Chickfriend. Dat bedrijf kocht het antiluizenmiddel - met fipronil erin - bij het Belgische bedrijf Poultry-Vision. Naar beide bedrijven is momenteel een onderzoek ingesteld.

Poultry-Vision, het bedrijf dat het antibloedluismiddel Dega-16 verkoopt, heeft geen biolabel. Het prijst het middel wel aan als een "natuurlijk middel, dat ook toegelaten zou zijn in de biologische landbouw". Naar alle waarschijnlijkheid mengde het bedrijf echter de verboden stof fipronil in dit middel zonder daarvan melding te maken. De boeren wisten dit niet en handelden ter goeder trouw.

Omdat de bloedluizen (eigenlijk een soort mijt) zich in de kieren en spleten van de stallingen verbergen, wordt het middel via verneveling in de stallen verspreid, en komt het zo op de kippen terecht.

Werden er biologische pluimveehouders getroffen?

In België werden drie biologische pluimveebedrijven preventief geblokkeerd (naast 83 gangbare bedrijven). Deze bedrijven stonden op een klantenlijst van het frauduleuze bedrijf Poultry-Vision, maar hadden geen beroep gedaan op de antibloedluisbehandeling. Na de analyse van de eieren zijn ze alledrie weer vrijgegeven. FAVV heeft de referentiecodes van teruggeroepen eieren vrijgegeven en daar zitten dus geen biologische eieren tussen.

In Nederland zijn er volgens de Nederlandse ketenorganisatie Bionext minstens 20 biologische bedrijven die het betrokken middel hebben gebruikt. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit heeft een lijst met de codes van ‘besmette’ eieren gepubliceerd. De Nederlandse overheid heeft ervoor gekozen om alle eicodes van eieren met fipronil boven de EU-norm van 0,005 mg/kg bekend te maken. Eieren met die codes werden door de winkels uit het schap gehaald. Hierdoor is de kans dat er nog besmette bio-eieren uit Nederland in de winkel liggen relatief klein.

Biodynamische eieren van het Demeter-keurmerk zijn niet besmet. Biologisch-dynamische boeren gebruiken geen bestrijdingsmiddelen tegen bloedluizen.

Mijn biologische winkel/supermarkt zegt dat ze geen besmette eieren heeft. Hoe weet de winkel dat?

Jouw biologische winkel verkoopt eieren van een distributeur die werkt met een kleine groep vaste pluimveehouders. Als hun leveranciers het bewuste bloedluizenmiddel niet hebben gebruikt dan weten zij zeker dat hun eieren niet besmet zijn. Voor de Belgische bio-eieren die je aantreft in het winkelrek is er sowieso geen probleem. Er zijn in ons land geen biologische pluimveehouders waar een besmetting met fipronil werd vastgesteld.

De bioconsument die extra zekerheid wil, raden wij aan om de oorsprong van de biologische eieren in de winkel te controleren en waar mogelijk te kiezen voor Belgische eieren. Dit kan eenvoudig door naar de gestempelde code op het ei te kijken: Als die code begint met het cijfer 0, gevolgd door BE, gaat het om biologische eieren uit België.

Belgische supermarkten werken voor bio-eieren zoveel mogelijk samen met Belgische leveranciers. De consument vraagt een lokaal product en de supermarkten spelen daar voor hun bio-aanbod graag op in. In België hebben de supermarkten geen biologische eieren uit de rekken moeten halen, dus dit betekent dat er ook voor hun buitenlandse leveranciers geen probleem was.

Hoevewinkels verkopen eieren rechtstreeks van op de eigen boerderij of van bij een collega-bioboer uit de omgeving. Ook hier kan je erop vertrouwen dat de eieren geen fipronil bevatten

Hoe zit het met verwerkte producten?

Eieren vind je ook in heel wat verwerkte producten, zoals koekjes, eiersalades of mayonaise. Bij deze verwerkte producten is de kans op overschrijding van de grenswaarden sowieso een stuk kleiner, omdat er ook andere ingrediënten in verwerkt zitten.

In België zijn er momenteel geen aanwijzingen dat er fipronil aanwezig is in verwerkte producten. Zodra de eicodes van de besmette eieren bekend gemaakt werden, is de hele keten geïnformeerd die die eieren ontvangen heeft: via de boer naar de eierhandelaar naar de verwerkende industrie. Dit kan omdat elke pluimveestal een unieke eicode heeft. Producenten van verwerkte producten worden dus geïnformeerd en zijn zelf verplicht op basis daarvan zelf acties te ondernemen.

Zijn vleeskippen mogelijk ook aangetast?

Er zijn momenteel geen aanwijzingen dat fipronil ook gebruikt werd voor (bio en gangbare) vleeskippen. Dit wordt bevestigd door analyses die het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen heeft laten uitvoeren. Vleeskippen hebben normaal gezien sowieso geen probleem met bloedluizen omdat ze zeer jong geslacht worden.

Vleeskippen worden ook in een ander soort stal gehouden, zonder legnesten (waar de legkippen hun eieren leggen). Een vleeskip legt immers nog geen eieren. Na elke 'groeironde' wordt de vleeskippenstal helemaal schoongemaakt. De bloedluis heeft door die regelmatige schoonmaakbeurten en de andere vorm van de stal weinig kans zich te nestelen. Daarom hebben vleeskippen weinig last van bloedluis.

N.B. Het vlees van biolegkippen komt niet op de markt voor de consument.